| Dogville |
 |
 |
 |
| Πολιτιστικά - Κινηματογράφος | |||
| Πέμπτη, 15 Μάρτιος 2007 13:10 | |||
|
σκηνοθεσία: Λαρς Φον Τρίερ πρωταγωνιστούν: Nicole Kidman, Lauren Bacall, Paul Bettany, Ben Gazzara, James Caan, Stellan Skarsgard Ταινία συμβολική και αφαιρετική πάνω στην υποκρισία του ανθρώπου αλλά και της ανθρώπινης κοινωνίας (;) με προεκτάσεις που εγγίζουν την έννοια της δικαιοσύνης και τη διατάραξή της. Μέσα σε μια μικρή πόλη φανταστικής περιοχής, μίας πόλης όπου η ζωή φαίνεται να κυλάει ήσυχα, κανονικά και χωρίς ιδιαίτερες διακυμάνσεις, καταφεύγει μία νεαρή κοπέλα που προσπαθεί να διαφύγει από κάποιους μυστηριώδεις ανθρώπους που την έχουν ακολουθήσει. Δεν ξέρουμε ούτε ποια είναι η κοπέλα αυτή, ούτε ποιοι την αναζητούν και γιατί, ούτε τις αιτίες της απόδρασής της. Ένας νεαρός κάτοικος της φανταστικής αυτής πόλης που τυχαίνει να είναι συγγραφέας την συναντά το βράδυ της απόδρασης, την κρύβει και της υπόσχεται άσυλο στην πόλη. Τι είναι για μια ολόκληρη πόλη να δώσει άσυλο σ' ένα κυνηγημένο πλάσμα και μάλιστα με το αζημίωτο; Διότι η νεαρή κοπέλα φαίνεται διατεθειμένη (ως ανταπόδοση) να παρέχει τις υπηρεσίες της σε όλους τους κατοίκους. Και όμως... Εδώ αρχίζει μία ιστορία εξωφρενικά παράλογη, θλιβερή και ανατριχιαστικά σκληρή. Ο Λαρς Φον Τρίερ δουλεύει με ένα αφαιρετικό, θεατρικού τύπου σκηνικό, για να σημειοδοτήσει έξω από τον χώρο και τον χρόνο την καθολικότητα των γεγονότων, των ανθρώπων, των πράξεών τους, των μηχανισμών που συνθέτουν την νοοτροπία τους και να δείξει ότι η πόλη αυτή είναι η πραγματικότητα της ίδιας της ανθρώπινης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που το μόνο ζωντανό πλάσμα που παρουσιάζει συνέπεια με τη φύση του είναι ένα σκυλί. Γι' αυτό είναι εν τέλει το μόνο που διασώζεται. Η ταινία είναι συμβολική. Συμβολική όμως με έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο, γιατί καταφέρνει να εντάσσει μέσα στη συμβολική γραφή νησίδες της πραγματικότητας στα πιο μελανά χρώματά της για να εγείρει το αίσθημα ενός πρώτου βαθμού αυτογνωσίας και ίσως... αυτοσυναίσθησης. Μέσα από τα γεγονότα της μικρής αυτής πόλης και της ζωής των κατοίκων της μπορεί κανείς να αναγνώσει βασικούς τύπους ανθρώπων και πώς η διεστραμμένη φύση τους συγκεφαλαιώνεται σε μία γενικευμένη νοοτροπία που νομιμοποιεί την αναλγησία, την υποκρισία, την ανηθικότητα και το έγκλημα. Φόβοι, ανασφάλειες και αναισθησία συγκρικώνονται σε ένα καθεστώς ανομολόγητης συνενοχής και κορυφώνονται στην τελική πράξη προδοσίας που θα σημάνει το τέλος τους. Η γκάμα των συναισθημάτων αυτών των ανθρώπων, των εκτιμήσεών τους, των αποφάσεών τους και των έργων τους ξεκινούν από την σκοτεινή πηγή της κακίας. Όχι μίας κακίας που γεννάται σαν αποτέλεσμα "συνθηκών" αλλά μίας κακίας στην οποία έχουν επιλέξει να παραδοθούν και την οποία έχουν ρετουσάρει με τις συμβατικότητες αυτές που λέγονται "κοινωνικές". Τις συμβατικότητες που αφήνουν χώρο για κάθε φρικαλεότητα κάνοντάς την να μοιάζει εντελώς φυσική και να είναι κοινώς αποδεκτή και σιωπηρά επιτρεπτή. Αυτό το ρετουσάρισμα, το φτιασίδωμα της ανηθικότητας - που σημειωτέον επικυρώνεται με δημοκρατικές διαδικασίες - κάνει αδιαπέραστη από το φως την αθλιότητα της κατάστασής τους. (Προσέξτε το διάλογο της νεαρής κοπέλας με τον τυφλό που υποκρίνεται ότι βλέπει, αλλά και τη στάση των πολιτών στο κεφάλαιο που αποκαλύπτεται η αλήθεια). Τι γίνεται όμως όταν το παιδί ενός άρχοντα πάει σαν πρόβατο ανάμεσα στους λύκους; τι γίνεται όταν οι λυκάνθρωποι αυτοί αιχμαλωτίσουν το παιδί του, το κατηγορήσουν ψευδώς, το εξευτελίσουν, το βιάσουν, το κακοποιήσουν στον έσχατο βαθμό και τι περιμένει κανείς να γίνει όταν ο ισχυρός γυρίσει και βρει το παιδί του σε τέτοια κατάσταση; Το παιδί του που οικειοθελώς απεκδύθει την εξουσία του (παρά την πατρική αποτροπή) για να μοιράσει συγνώμη και έλεος, για να γίνει ο υπηρέτης όλων και αντ' αυτού εισπράττει την χειρότερη μορφή προδοσίας; Τι γίνεται όταν μετά τις εκχωρήσεις του ελέους και της συγνώμης έρχεται η ώρα της συγκομιδής από την πλευρά της δικαιοσύνης, του νόμου, της σοφίας; Μπορεί κανείς να υποπτευθεί ή να συμπεράνει τον τρόπο αποκατάστασης; Όταν καταφθάνει η νεαρή κοπέλα στον μικρόκοσμο αυτής της πόλης, κανείς δεν υποψιάζεται την καταγωγή της. Έχοντάς την ανυπεράσπιστη στα χέρια τους κάνουν την καλοσύνη και την ανοχή της αντικείμενο της πιο βάρβαρης εκμετάλλευσης, βορά των αρπακτικών διαθέσεων και της αποτρόπαιης χυδαιότητάς τους. Ωστόσο αυτή υπομένει μέχρι την τελευταία στιγμή χωρίς να αποκαλύπτει την πραγματική της ταυτότητα, χωρίς να κάνει χρήση εξουσίας. Συνθήκη που θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να δημιουργήσει, όπως θα φανεί στη συνέχεια. Οι ευκαιρίες που τους δίνει βυθίζοντας τον εαυτό της στον σκοτεινό της κόσμο και πιστεύοντας σ' αυτούς αντί να τους ευαισθητοποιήσουν, τους αποθρασύνουν και τους εξαγριώνουν. Τέλος, η πιο ελεεινή μορφή προδοσίας, έρχεται από τον ίδιο τον διανοούμενο, αυτόν που υποστήριζε ότι την αγάπησε και στον οποίο ακούμπησε τις ελπίδες της. Αυτός που υποτίθεται ότι την προστάτευε μεσολαβώντας στο πλήθος, ήταν αυτός που όταν ήρθε η ώρα της επιλογής ανάμεσα στον κόσμο που ζούσε και την αγαπημένη διάλεξε τον κόσμο αν και ο ίδιος είχε εξ αρχής καταγγείλει την ποιότητά του. αλλά και πριν την οριακή επιλογή, ο θεατής θα δει πως έκλεινε τα μάτια κρατώντας μία στάση παθητικότητας που ολοένα τον οδηγούσε μέχρι τον πιο θλιβερό συμβιβασμό. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι; Τους αναγνωρίζει κανείς βλέποντας την ταινία; ποιος είναι ο μυστηριώδης πατέρας της; Τι σημαίνει ο διάλογος της κόρης με τον πατέρα; υποψιάζεται κανείς; Δεν έχει σημασία τόσο αν πει κανείς την ταινία αριστούργημα ή όχι, όσο το αν και πόσο μας αφορά αυτό. Και αν μας αφορά τι γίνεται; Μας φέρνει κάτι στο μυαλό εκτός από τις συνήθεις διατυπώσεις "αριστούργημα" ή "σκέτη ανοησία"; Εμένα πάντως κάτι μου έφερε στο νου και το καταθέτω: "...θαύμαζα και απορούσα και διαλογιζόμουν για το μέγεθος της αγαθότητας την οποία διώχνουν μακριά τους οι αμαρτωλοί της γης. Ύστερα αναλογίστηκα την μεγάλη τιμωρία την οποία περιφρόνησαν αν και γνώριζαν ότι θα βασανίζονταν για τις αμαρτίες τους...διότι κάθε Αδάμ που ήταν αρχικά κίνδυνος για τον εαυτό του, έγινε επίσης κίνδυνος και για τους αγγέλους..."*. * Αποσπασματικό μέρος από τη Συριακή αποκάλυψη Βαρούχ στ΄ 55, 56. παρουσίαση: Γ. Δ. Ημερομηνία καταχώρησης: 15.3.2006
|