Κίμων Θεοδωρόπουλος 

Σκηνή 1η - Μια πλευρά της καθημερινότητάς μας

Διαρκής εκλογικός πυρετός στον κόσμο που μας περιβάλλει. Εκλογές πριν λίγες μέρες στο Κοσσυφοπέδιο, με νίκη του άλλοτε πολιτικού ηγέτη του αυτονομιστικού Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου και αγωνία για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή. Νωπές ακόμα οι εκλογές στην Ελλάδα, στην Τουρκία, αλλά και στη Γαλλία. Κάποιους μήνες πιο πριν, εκλογές στη Σερβία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά και τη Σκωτία. Οι Προεδρικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στις Η.Π.Α. το 2008 αποτελούν σχεδόν καθημερινό θέμα στις εφημερίδες εδώ και καιρό, το ίδιο δε συμβαίνει σε μικρότερο βαθμό και για τις επικείμενες προεδρικές εκλογές στη Ρωσία. Στη Γερμανία, προεκλογική εκστρατεία διαρκείας, για τις εκλογές του 2009. Παγκόσμιο ενδιαφέρον και για την κατάσταση στο Πακιστάν: θα εξαναγκαστεί ο στρατηγός Μουσάραφ να εγκαταλείψει την εξουσία και οι συνάδελφοί του θα πιέσουν για άμεσες βουλευτικές εκλογές;

Στην Ελλάδα, οι εκλογές για την ηγεσία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του τύπου και των ΜΜΕ για πολλές εβδομάδες, ενώ ένα διακριτικό ενδιαφέρον σχετικά με τις αρχιεπισκοπικές εκλογές αρχίζει να διαφαίνεται, εξαιτίας της σταδιακής επιδείνωσης της υγείας του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου.

Εκλογές χωρίς τέλος. Εκλογές στα πανεπιστήμια, στις επαγγελματικές οργανώσεις, στα σωματεία. Σπουδαστικές εκλογές. Δημοτικές εκλογές. Εκλογές για την Ευρωβουλή. Παντού εκλογές. Συζητήσεις για τα εκλογικά συστήματα: αναλογικό σύστημα ή γερμανικό σύστημα; Παρασκηνιακές διαβουλεύσεις. Σχεδιασμοί. Μεθοδεύσεις. Υπολογισμοί. Τακτικές. Συμπήξεις συμμαχιών. Συναλλαγές. Προσπάθειες εντυπωσιασμού και επηρεασμού των πολιτικών, των ΜΜΕ και του λαού. Ελπίδες. 'Ονειρα. Προοπτικές.

"Νέα" πρόσωπα, "νέες" ηγεσίες, "νέες" παρατάξεις, "νέες" γραμμές και φιλοσοφίες αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση των πραγμάτων. Η "παλιά" γενιά, η γενιά του πολέμου φεύγει, και η νέα γενιά επικρατεί σε κάθε πεδίο δραστηριότητας. Ο κόσμος ελπίζει για ένα καλύτερο αύριο. Προσδοκά να ξεπεραστούν τα αδιέξοδα. Να λυθούν τα προβλήματα. Να ικανοποιηθούν τα αιτήματα. Να καλυφθούν οι ανάγκες. 'Ετσι σπεύδει να ασκήσει το "εκλογικό του καθήκον", τη μοναδική ίσως πράξη άμεσης συμμετοχής του στη λειτουργία των δημοκρατικών συστημάτων τού σήμερα. Σπεύδει να καταθέσει την επιλογή του ή την "εντολή" του, παραδίδοντας την εξουσία της όποιας διακυβέρνησης στους λίγους εκλεκτούς της λαϊκής ετυμηγορίας, για να επιστρέψει στη συνέχεια στον συνήθη ρόλο του, καθηλωμένος μπροστά στον τηλεοπτικό δέκτη, να περιμένει τα αποτελέσματα, να ακούει τα σχόλια, να βομβαρδίζεται παθητικά από εικόνες. Και η ζωή συνεχίζεται.

Σκηνή 2η - Μια πραγματικότητα

"Η χώρα κινδυνεύει", "ο πολιτισμός κινδυνεύει", "η Γη κινδυνεύει", "η σχέση μας κινδυνεύει", "το παιδί κινδυνεύει", "η ψυχική μας υγεία κινδυνεύει", "η οικονομία κινδυνεύει", "το εισόδημά μας κινδυνεύει", "οι αξίες μας κινδυνεύουν", "η ασφάλειά μας κινδυνεύει", "η δημοκρατία κινδυνεύει", "η περιουσία μας κινδυνεύει", "το έθνος κινδυνεύει", "η ομάδα μας κινδυνεύει", "το κόμμα μας κινδυνεύει", "οι ιδέες μας κινδυνεύουν", "η υπόληψή μας κινδυνεύει", ...

Η λέξη "κινδυνεύω", σε ρηματική μορφή, έχει ριζώσει γερά μέσα στην καθημερινότητά μας, μέσα στις συμπεριφορές μας, μέσα στις ιδέες μας. Ο κίνδυνος είναι πάντα "ορατός", πάντα παρών, πάντα απειλητικός, ανεξάρτητα από το αν η απειλή είναι αληθινή ή ψευδαισθητική. Σχεδόν πάντα κάποιος "κίνδυνος" θα μας περιμένει στην επόμενη γωνιά, στην επόμενη αναπνοή, στο επόμενο βήμα μας στην πορεία μας μέσα στη ζωή.

Το αίσθημα του κινδύνου, συνδεδεμένο συνήθως με το αίσθημα της απώλειας, και των βέβαιων συνεπειών της, είναι τόσο μεγαλύτερο, όσο πιο πολύτιμο είναι για μας αυτό που φανταζόμαστε ότι θα "χάσουμε": την ικανοποίηση των πολιτικών μας επιδιώξεων, το να είμαστε με την παράταξη ή την ομάδα που νίκησε, τη θέση μας στην ιεραρχία διοίκησης ενός οργανισμού, την περιουσία μας, την υγεία μας, τη σωματική μας ακεραιότητα, την αγάπη μας, τα όνειρά μας, τις επιθυμίες μας, τις επιδιώξεις μας, τις εμμονές μας, τις προσκολλήσεις μας.

Σ' ένα κόσμο ελλείψεων, ο κίνδυνος της απώλειας ακόμα και αυτών των "λίγων" πραγμάτων που "κατέχουμε", είναι αρκετός για να κλονίσει βαθιά μέσα μας την ισορροπία την οποία έχουμε ανάγκη για να ζούμε και να προχωρούμε κανονικά μέσα στη ζωή. Γιατί αυτός ο κίνδυνος έρχεται πάντα με την ορατή ή αόρατη συνοδεία του, τον φόβο, τον τρόμο και την αγωνία, σε βαθμό και σε έκταση πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που θα δικαιολογούσε ίσως αυτό το ίδιο το γεγονός μιας απώλειας. Μπροστά σ’ όλα αυτά, ο άνθρωπος, χωρίς υγιή στηρίγματα, ισχυρές σταθερές και αληθινούς στόχους, αποδεικνύεται εντελώς ανίσχυρος, χαμένος σ’ ένα κόσμο όπου τα πάντα από στιγμή σε στιγμή μπορούν να ανατραπούν ή να χαθούν εντελώς.

Σκηνή 3η - Οι σωτήρες

Ο κόσμος "κινδυνεύει". Οι πολίτες ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα. Είναι προφανές, ότι όταν η εκλογική διαδικασία πραγματοποιείται μέσα σ' ένα κλίμα εξωτερικής κινδυνολογίας και εσωτερικού πανικού, αυτή η διαδικασία στην πραγματικότητα έχει ήδη παρεκτραπεί από τον πραγματικό της σκοπό και την κανονική της λειτουργία. Γιατί στόχος της εκλογικής επιλογής δεν είναι πλέον ο προσδιορισμός των άξιων εκπροσώπων που θα διαχειριστούν τις υποθέσεις ενός κοινωνικού συνόλου, αλλά η επικράτηση αυτού του κόμματος ή παράταξης ή προσώπου, που θα μπορέσει να διασφαλίσει ό,τι εμείς θεωρούμε πως πρέπει να διασφαλισθεί προς όφελός μας. Και τότε, αυτό το κόμμα, αυτή η παράταξη ή αυτό το πρόσωπο, ανακηρύσσεται "σωτήρας" των συμφερόντων μας, αλλά ταυτόχρονα και "καταστροφέας" των συμφερόντων των άλλων.

Χαμένος μέσα σ' ένα κόσμο όπου τα πάντα φαίνεται να κινούνται και να ελέγχονται από τις προσωπικές επιδιώξεις κάποιων ατόμων και ομάδων, με στόχο την προσωπική τους επικράτηση σε βάρος όλων των άλλων, με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο, μέσα σ' έναν κόσμο όπου αθέατες δυνάμεις φαίνεται να κινούν τα πραγματικά νήματα των εξελίξεων, και όπου ο ίδιος παραμένει έρμαιο της άγνοιας και των προσωπικών του αδυναμιών και παθών, ο άνθρωπος θα αναζητάει πάντα μια σανίδα σωτηρίας, έναν "σωτήρα", ο οποίος θα τον βγάζει από τη "δύσκολη" θέση, και θα του εξασφαλίζει την επίτευξη των επιδιώξεών του.

Η επικράτηση, όμως, του "σωτήρα" των δικών μας συμφερόντων, σημαίνει πως τα συμφέροντα κάποιων άλλων δεν θα ικανοποιηθούν, και ότι αυτοί οι άλλοι θα αναζητήσουν με τη σειρά τους το δικό τους "σωτήρα". Και έτσι η κάθε πολιτική σκηνή πολώνεται σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα.

Αυτή η κατάσταση της πόλωσης, πραγματοποιείται σε βάρος της κοινωνικής ευημερίας, δικαιοσύνης, ανάπτυξης και εξέλιξης. Το όφελος του κοινωνικού συνόλου έρχεται πλέον σε δεύτερη μοίρα, μπροστά στο όφελος του κόμματος, της παράταξης ή κάποιων συγκεκριμένων ομάδων ή προσώπων. Γιατί είναι γεγονός, πως εκεί που αναζητούνται "σωτήρες", πολλοί θα σπεύσουν να καλύψουν αυτή την ανάγκη, και να προσφέρουν την τόσο πολύτιμη "σανίδα σωτηρίας". Οι "σωτήρες", όμως, της μιας πλευράς, είναι σίγουρα οι "εχθροί" της άλλης, και πολύ συχνά και της πρώτης, αφού οι οπαδοί της αδυνατούν να αντιληφθούν τα πραγματικά κίνητρα που ωθούν κάποιον να γίνει "σωτήρας", αλλά και κυρίως την πραγματική ποιότητα της ζωής αυτών των ίδιων, την οποία οι ‘σωτήρες’ σκόπιμα αφήνουν να διαμορφωθεί έτσι, ώστε αυτοί να έχουν πάντα την ανάγκη τους .

Οι "σωτήρες" είναι διαφόρων ειδών, είτε άτομα: πολιτικοί, στρατιωτικοί ή θρησκευτικοί ηγέτες, ειδικοί διαφόρων ειδικοτήτων, χρηματιστές, οικονομολόγοι, αστρολόγοι, ψυχοθεραπευτές, εναλλακτικοί θεραπευτές, κτλ, είτε ομάδες ατόμων: κόμματα, εταιρείες, εκκλησίες, μυστικές ή όχι οργανώσεις, κτλ.

Η ανάγκη του ανθρώπου για Σωτηρία, είναι ίσως η πιο βαθιά χαραγμένη μέσα στη ψυχή του ανάγκη, και γι' αυτό, όταν δεν μπορεί να την ικανοποιήσει με κάποιον υγιή και αληθινό τρόπο, και όταν δεν μπορεί τουλάχιστον να προβάλει αυτή την ανάγκη σε κάποια εξωτερική διαδικασία, στρέφεται σε άλλες "σωτηρίες", πιο προσωπικές και πολύ περισσότερο καταστροφικές, όπως το ποτό, τα τσιγάρα, το φαγητό, τα ναρκωτικά, και οι κάθε είδους υπερβολές. Γιατί ο "κίνδυνος" πάντα υπάρχει, η "απειλή" δεν απομακρύνεται, και επομένως κάποια "σωτηρία" πρέπει άμεσα να βρεθεί. Οι δε "σωτήρες" δεν περιορίζονται μόνο στα θέματα της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής, αλλά εμφανίζονται παντού όπου ο άνθρωπος στέκει ανήμπορος να διαχειριστεί ελεύθερα, συνειδητά και με ισχύ, τις υποθέσεις που τον αφορούν. Εμφανίζονται για να γοητέψουν τον άνθρωπο με την υπόσχεση ότι αυτοί μόνο είναι ικανοί να καλύψουν τον φόβο του μπροστά στο άγνωστο, το υπερφυσικό και τον θάνατο, μπροστά στην απογοήτευση, τη μοναξιά και την ανάγκη για αγάπη και καθοδήγηση.

Από την άλλη μεριά, είναι γεγονός πως η απογοήτευση από την ποιότητα της λειτουργίας των πολιτικών, κοινωνικών, θρησκευτικών και ηθικών δομών της κοινωνίας, αλλά και από την ποιότητα του έργου που προσφέρουν τελικά όλοι αυτοί οι "σωτήρες", διογκώνεται καθημερινά, και ωθεί όλο και περισσότερους ανθρώπους να απομακρυνθούν από τη συμμετοχή τους και την ενασχόλησή τους με τα κοινά, αλλά και από την αναζήτηση μιας πορείας που θα μπορούσε να τους οδηγήσει έξω και μακριά από τους αδιέξοδους Δαιδάλους της αγανάκτησης και της άρνησης.

Σκηνή 4η και τελευταία - Ο ελεύθερος άνθρωπος

'Οταν τα άτομα διακατέχονται από φόβους, ανασφάλειες, έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό, προκαταλήψεις, εμμονές σε θεωρίες περί της κοινωνικής οργάνωσης, προσκολλήσεις στα αγαθά τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατέχουν ή επιθυμούν να κάνουν προσωπικό τους κτήμα, όταν συμβαίνουν όλα αυτά, είναι φυσικό η διαδικασία των εκλογών να πολώνεται σ’ αυτούς που φανταζόμαστε πως υπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντά μας και σ’ εκείνους που κατά την άποψή μας τα αντιμάχονται. Γι' αυτό η πόλωση είναι μια συνθήκη που εδώ και πολλά χρόνια έχει εγκατασταθεί στο πολιτικό προσκήνιο, εμποδίζοντας την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος, και περιορίζοντας τους προβληματισμούς, τις επιλογές και τις λύσεις, μόνον σ' αυτές που ικανοποιούν τον έναν ή τον άλλο πόλο.

Η ύπαρξη των δύο άκρων, δημιουργεί αυτόματα όχι μόνο έναν "μεσαίο χώρο", αλλά και όλες τις δυνατές τάσεις προσέγγισης ή απομάκρυνσης από αυτόν. 'Ετσι εμφανίζονται διάφορες ομάδες και πολιτικά σχήματα πέρα από τους πόλους ή ανάμεσα σ’ αυτούς. Η τελική εικόνα, είναι ενός άξονα, που όμως είναι σαφώς χρωματισμένος από την ποιότητα του αρχικού διπολικού σχήματος, και ο οποίος δεν επιτρέπει την παρουσία σ’ αυτόν άλλων δυνάμεων που θα μπορούσαν να προτείνουν ίσως άλλες λύσεις, περισσότερο αποτελεσματικές και βιώσιμες, προς μέγιστο όφελος του συνόλου των ανθρώπων, και όχι μόνο κάποιων μεμονωμένων ομάδων.

Ο άξονας αυτός, με χαρακτηριστικό προσδιορισμό τις έννοιες Δεξιά - Αριστερά, περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη ποικιλία πολιτικών εκφράσεων: φασίστες, οπαδούς της στρατιωτικής δικτατορίας, οπαδούς της φονταμενταλιστικής θεοκρατίας, ακροδεξιούς, δεξιούς, χριστιανοδημοκράτες, συντηρητικούς, φιλελεύθερους, δημοκρατικούς, κεντρώους, προοδευτικούς, σοσιαλδημοκράτες, σοσιαλιστές, πράσινους, αριστερούς, κομμουνιστές, ακροαριστερούς, αναρχικούς, και πολλούς άλλους.

'Οσο το πολωμένο αυτό σύστημα κινεί τα νήματα της πολιτικής και οικονομικής ζωής των λαών, δεν θα μπορέσει να υπάρξει πραγματική κοινωνική ευημερία, δικαιοσύνη και ανάπτυξη. Ο πλούτος, του χρήματος, των ευκαιριών, της εκπαίδευσης, των πληροφοριών κτλ, πάντα θα συσσωρεύεται στον ένα ή στον άλλο πόλο ή, μετακινούμενος από τον ένα πόλο στον άλλο, θα χάνεται χωρίς να ωφεληθεί κανένας.

'Ομως, όλο και περισσότερο ο κόσμος αντιλαμβάνεται σήμερα, ότι οι πολιτικές δυνάμεις που εκπροσωπούνται σ' αυτόν τον άξονα της Δεξιάς - Αριστεράς, αδυνατούν πλέον να ελέγχουν και να κατευθύνουν τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, καθώς η ανάγκη για την πολιτική τους επιβίωση, έτσι όπως αυτές την φαντάζονται, τις έχει παραδώσει αμαχητί στις επιλογές των ομάδων πίεσης διαφόρων συμφερόντων, και τις έχει υποτάξει στις προτιμήσεις της κοινής γνώμης και των μελλοντικών τους ψηφοφόρων.

'Οταν η ενέργεια συσσωρεύεται στα άκρα, και δεν κυλάει ελεύθερα και ανεμπόδιστα προς κάθε κατεύθυνση, τα πράγματα σταματούν να ανανεώνονται, και δεν αργεί να εμφανιστεί η φθορά και η διαφθορά, η παρακμή και η πτώση, και να αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση των πραγμάτων η ανικανότητα, η εικονική πραγματικότητα, οι image-makers και οι δημοσκοπήσεις.

Η αναμενόμενη πτώση είναι μια αναγκαία συνθήκη για να περάσουμε τελικά μέσα από την επακόλουθη αναμόρφωση σε μια πιο ισορροπημένη κατάσταση, όπου τα πράγματα θα ρέουν ομαλά, αλλά αν αυτή η δυναμική μάς οδηγήσει κατευθείαν στην άλλη πλευρά, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε η ιστορία θα επαναληφθεί με τον ίδιο τρόπο, και το όραμα μιας κοινωνίας με δικαιοσύνη, ισότητα, ελευθερία και ανάπτυξη, θα απομακρύνεται όλο και περισσότερο.

Σε μια τέτοια εποχή φαίνεται πως ζούμε σήμερα. Οι κοινωνίες απαιτούν μια ριζική αλλαγή. Τα πάντα μεταβάλλονται με ρυθμούς που είναι δύσκολο ακόμα και να τους αντιληφθούμε, για να μην αναφερθούμε στην ανάγκη να τους παρακολουθήσουμε. Και όπως τα πάντα αλλάζουν, γύρω από εμάς και μέσα μας, έτσι πρέπει να αλλάξουν και οι κοινωνίες, όσον αφορά τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους. Η πολιτική πρέπει να απελευθερωθεί και αυτή από τον άξονα Δεξιά - Αριστερά. Πρέπει να απομακρυνθεί από τα παλαιά στερεότυπα που χωρίζουν ακόμα τους ανθρώπους σε καλούς δικούς μας και σε κακούς των άλλων, σε όμορφα μπλε παιδιά και άσχημα πράσινα, ή αντίστροφα, και σε όλες τις άλλες χρωματικές παραλλαγές.

Ο κόσμος ζητάει να ξεφύγει από την πόλωση των κομματικών παρατάξεων, που εκφράζουν σε τελευταία ανάλυση μία μόνο όψη των πραγμάτων καθώς περιορίζονται σε μια μόνο διάσταση της πραγματικότητας, και να οδηγηθεί στη δημοκρατία των πολλαπλών και πολυδιάστατων απόψεων και επιλογών, όπου ο καθένας, είτε ως απλός πολίτης είτε ως εκπρόσωπος του λαού, θα ψηφίζει κατά συνείδηση, και δεν θα είναι υποχρεωμένος να υπακούει στην κομματική γραμμή και πειθαρχία, με ποινή τη διαγραφή του από το όποιο κόμμα. Ο κόσμος έχει ανάγκη να εκλέγει τους εκπροσώπους του, επειδή σ’ αυτούς θα διαβλέπει τις ικανότητες, την δύναμη και τη βούληση που χρειάζεται η διαχείριση των υποθέσεων της διακυβέρνησής του, και όχι να τους εκλέγει επειδή θα ανήκουν σε ένα κόμμα, και για να υπηρετούν ένα κόμμα, έναν αρχηγό, ή μια υποκειμενική ιδεολογία. Ο άξονας της πολιτικής ιδεολογίας Δεξιά - Αριστερά, είναι ελλιπής και ανεπαρκής για να δώσει διέξοδο στα προβλήματα των ανθρώπων, καθώς τους εγκλωβίζει μέσα στη μονοδιάστατη πραγματικότητα των δύο πόλων του, εύκολα δε στην αντίληψη των περισσοτέρων, το διπολικό σχήμα Δεξιά - Αριστερά ταυτίζεται με το διπολικό σχήμα Καλό - Κακό. 'Ομως, ο άνθρωπος πρέπει να περάσει πια πέρα από τον περιορισμό του καλού και του κακού. Πρέπει να ξεφύγει από τη μονοδιάστατη πραγματικότητα, για να αρχίσει να κινείται και να ζει στο πολυεπίπεδο και πολυδιάστατο δίκτυο της πραγματικότητας της οποίας αποτελούμε μέρος. Και αν αυτό το πολυδιάστατο και πολυεπίπεδο το αναγνωρίζουμε και αποδεχόμαστε για τον εαυτό μας σαν μια φυσική πραγματικότητα, η οποία μας καθιστά έλλογους ανθρώπους και μας επιτρέπει να διαφέρουμε ο ένας από τον άλλο, αλλά και να κινούμαστε με ελευθερία μέσα στη ζωή, ακολουθώντας ο καθένας τα δικά του μονοπάτια, γιατί δεν μπορούμε να καταλάβουμε πως το ίδιο ακριβώς δίκτυο χαρακτηρίζει την πραγματικότητα που μας περιβάλλει, και επομένως και τα κοινωνικά σύνολα στα οποία μετέχουμε;

'Οπου ο άνθρωπος ακινητοποιείται από το αίσθημα κινδύνου που προκαλούν μέσα του οι διάφορες μονοδιάστατες επιλογές, πάντα θα αναζητά τη λύση και τη σωτηρία σε κάτι έξω από αυτόν, σε κάτι που θα μπορούσε να του δώσει τη ψευδαίσθηση μιας "νίκης" και μιας "σωτηρίας", ενώ στην πραγματικότητα αυτό θα αποτελεί τη μεγαλύτερη ήττα του, και την πιο ουσιαστική του απώλεια.

Γιατί αυτό που τελικά χάνεται, δεν είναι κάποιο υλικό αγαθό, που εύκολα μπορεί να αναπληρωθεί κάποια άλλη στιγμή, αλλά είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να ελέγχει αυτός ο ίδιος τους παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή του, δυνατότητα την οποία την έχει πλέον μεταβιβάσει σε κάποιους άλλους, σε κάποιες δυνάμεις ή πρόσωπα έξω από αυτόν. Μια κοινωνία, όμως, δεν μπορεί ποτέ να ευημερήσει και να αναπτυχθεί, υλικά, συναισθηματικά και διανοητικά, αν οι διάφορες μονάδες που την αποτελούν -άτομα και συλλογικότητες - δεν είναι ελεύθερες να δράσουν σύμφωνα με τη δική τους βούληση και συνείδηση.

Γι' αυτό τελικά η σωτηρία, τόσο στην ατομική εξέλιξη όσο και στο κοινωνικό γίγνεσθαι, δεν θα έλθει από κάπου "έξω" από τα άτομα, τις συλλογικότητες ή τις κοινωνίες. Θα έλθει μόνον από αυτά τα ίδια τα άτομα, τις συλλογικότητες και τις κοινωνίες, στον βαθμό που αυτές απαλλάσσονται από την άγνοια και τα βάρη, τις προκαταλήψεις και τις θεωρίες, στον βαθμό που ισχυροποιούν την προσωπικότητά τους και διευρύνουν τη συνειδητότητά τους. Τότε, στην πολιτική ζωή, καθένας θα συμμετέχει ενεργά και συνειδητά, προσφέροντας ανεμπόδιστα τις αρετές που διαθέτει προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, και δεχόμενος από αυτό τη συνισταμένη των αρετών όλων των άλλων, προς όφελος της προσωπικής του ευημερίας και ανάπτυξης.

Κάθε αληθινός Σωτήρας που έχει εμφανιστεί στη γη, ένα μόνο πράγμα δίδαξε τελικά στους ανθρώπους: πώς να απομακρύνονται από τον κίνδυνο με τις δικές τους δυνάμεις, και πώς να επιτυγχάνουν τη Σωτηρία, αξιοποιώντας όλες τις Δυνάμεις που υπάρχουν στη διάθεσή τους γι’ αυτό, πάντα με τη δική τους βούληση και δράση. Γιατί ο Σωτήρας είναι πάντα ο Εαυτός, αυτός ο ελεύθερος, ανεξάρτητος, Εαυτός, που δεν ανήκει σε κανέναν και που του ανήκουν τα πάντα, που περιέχεται μέσα στα πάντα και που περιέχει μέσα του τα πάντα. Αυτός ο Εαυτός μάς μιλάει συνεχώς, και με πολλούς τρόπους, άλλοτε άμεσα, άλλοτε μέσα από τα γεγονότα της ζωής μας ή τις συνθήκες τις οποίες βιώνουμε, μέσα από το βλέμμα ενός άγνωστου ή μέσα απ’ το αγκάλιασμα ενός αγαπημένου, μέσα από κάποια φυσική παρουσία ή μέσα από κάποιο αίσθημα, μέσα από κάποια εικόνα ή μέσα από κάποια ιδέα. Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε και να νιώθουμε ότι κινδυνεύουμε. Γιατί Εκείνος είναι πάντα μαζί μας, μάς μιλάει συνεχώς και μας καθοδηγεί, τόσο στα ατομικά θέματα, όσο και στα συλλογικά και τα κοινωνικά. Ας κάνουμε, λοιπόν, "ησυχία", ας αφήσουμε την ψυχή μας να γαληνέψει, ας σταματήσουμε να κρίνουμε τους άλλους και να τους αντιμετωπίζουμε ως εχθρούς, σ' όποιο κόμμα και σ' όποια παράταξη κι αν ανήκουν, όποια πρακτική κι αν ακολουθούν, όποια θεωρία κι αν πρεσβεύουν, και ας εστιάσουμε τις προσπάθειές μας στο να τον ακούσουμε, και στο να εφαρμόσουμε αυτά που με διάφορους τρόπους Εκείνος μάς παραγγέλλει. Ο δρόμος προς τη Σωτηρία ξεκινάει από τη ζωντανή μας καρδιά, και καταλήγει στη Ζωντανή Καρδιά Εκείνου. Γι' αυτό, για να επιτύχουμε τη Σωτηρία, στο οποιοδήποτε επίπεδο, δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να αγαπάμε αυτόν τον Εαυτό, να του έχουμε εμπιστοσύνη, να αφεθούμε σ’ αυτόν και να τον ακούμε, με την ελπίδα και την ευχή πως και Εκείνος θα ακούσει τη δική μας φωνή και θα ικανοποιήσει τα αιτήματά μας, όταν αυτή η φωνή μας, απαλλαγμένη από εγωισμούς και πάθη, μπορέσει να αγγίξει τη δική του Καρδιά. 'Οταν αυτό συμβεί, τότε η Σωτηρία θα έχει πλέον επιτευχθεί.

Ημερομηνία καταχώρησης: 5.1.2008