Η συγγνώμη: για να γυρίσουμε σελίδα

Πέμπτη, 22 Μάρτιος 2007 01:56

της Χριστίνας Αρνή

Πολλή πικρία βρίσκεται συχνά φωλιασμένη μέσα στην καρδιά μας. Πώς να ξεχαστούν οι πικροί λόγοι που ακούσαμε; Πώς να σβηστούν από την μνήμη μας οι θλιβερές στιγμές που ζήσαμε; Πώς να λησμονηθούν οι άσχημες συμπεριφορές, οι άστοχες κινήσεις, οι απρεπείς πράξεις εις βάρος μας; 'Ενα αίσθημα απογοήτευσης μας διακατέχει. Αισθήματα πικρίας και οργής, θλίψης, ενοχών και φόβου... Οι άλλοι μας έχουν πονέσει, μας έχουν εκμεταλλευθεί, μας έχουν απορρίψει... Πάντα οι άλλοι!... Γνωστοί και άγνωστοι, αγαπημένοι ή λιγότερο συμπαθείς... Μικροί ή μεγάλοι, δεν έχει σημασία. Αυτό που μετρά, είναι αυτό που έχει χαραχθεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, μέσα στην καρδιά μας. 'Ομως τούτο δεν είναι παρά αυτό που επιτρέψαμε να διεισδύσει μέσα μας και να μας διαποτίσει με την "πικρή του ουσία".

Τίποτα δεν μπορεί να έχει θέση μέσα στην καρδιά μας, αν εμείς δεν του έχουμε πρωτύτερα επιτρέψει να την λάβει! Κι είναι γεγονός πως τις περισσότερες φορές διαθέτουμε περισσότερο χώρο για κάθε είδους «ασχήμια», παρά για κάτι ωφέλιμο και αναζωογονητικό. Η καρδιά μας μοιάζει μ' ένα βομβαρδισμένο από τον εχθρό τοπίο. 'Ολος ο πόνος, όλος ο φόβος, όλη η οργή, όλες οι τύψεις και οι απογοητεύσεις, όλες οι πικρίες και οι εγωισμοί... φωλιάζουν εκεί, και βρίσκουν καταφύγιο μέσα στις συνεχιζόμενες εσωτερικές μας συγκρούσεις και στην ευρύτερη σύγχυσή μας.

Μπορεί να λέμε πως γυρεύουμε την γαλήνη και την εσωτερική μας ειρήνη, μπορεί να ισχυριζόμαστε πως το μόνο που επιθυμούμε είναι μια θετικά προσανατολισμένη σκέψη και ζωή, όμως στην πράξη, μέσα στην καθημερινότητά μας, αφηνόμαστε εύκολα να παρασυρθούμε απ’ όλα αυτά που με βεβαιότητα λέμε πως απεχθανόμαστε. 'Ισως να πρόκειται για μια ακόμα αντίφαση της ζωής μας, μέσα στις τόσες άλλες. 'Ισως πάλι να μην είναι παρά μια ακόμα επιβεβαίωση της αδυναμίας μας να κοιτάξουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας με ένα άλλο βλέμμα, διαφορετικό... αυτό της πρώτης φοράς.

Είναι βέβαια δύσκολο να αντικρίζεις την ζωή σου κάθε στιγμή, κάθε μέρα που περνά, σαν να είναι η πρώτη φορά, όμως σαφώς δεν είναι ακατόρθωτο, μιας και κάτι τέτοιο είναι που μας οδηγεί στην βέβαιη ύπαρξη (ποιος μπορεί να την αμφισβητήσει άραγε;) της συγγνώμης και της "αγνής μνήμης".

Στην πραγματικότητα κρατούμε "ζωντανό" στην μνήμη μας κάθε τι που, για τον όποιο λόγο, δεν θέλουμε να ξεχάσουμε. Κι αυτό που δεν θέλουμε να ξεχάσουμε, τις περισσότερες φορές, είναι εκείνο που μας έχει πληγώσει, που μας έκανε να πονέσουμε και να αισθανθούμε αδύναμοι, ντροπιασμένοι, απορριπτέοι... με μια λέξη δηλαδή: μη αγαπώμενοι. Κι είναι στ΄ αλήθεια πολύ "βαρύ φορτίο" να νιώθεις ή να γνωρίζεις πως δεν αγαπιέσαι ή πως αγαπιέσαι υπό όρους. 'Ομως στην ζωή, όλοι το ξέρουμε αυτό καλά, η αγάπη -η αληθινή αγάπη- ποτέ δεν προσφέρεται υπό όρους, πολλώ μάλλον που για να αγαπηθείς πρέπει πρώτα να έχεις αγαπήσει. 'Ολα αυτά είναι έννοιες χιλιοειπωμένες, αλλά ωστόσο πολύ παρεξηγημένες. Κι αυτό γιατί ο καθένας έχει την δική του άποψη, την οποία και επιθυμεί να υποστηρίξει μέχρι τέλους, χωρίς ωστόσο να έχει ακούσει, να έχει κατανοήσει την άποψη της όποιας άλλης πλευράς.

Η πικρία ή η οργή, η θλίψη ή ο φόβος, κλπ... που κρατούμε μέσα στην καρδιά μας, πολλές φορές επί σειρά ετών (ή και ζωών ακόμα...) δεν αποτελεί απλά μια φωνή που λέει πως δεν μπορούμε να ξεχάσουμε. Αποτελεί την πιο βαθιά κραυγή ίσως της ψυχής μας που τολμά να υψωθεί λέγοντας πως δεν θέλουμε να ξεχάσουμε, πως δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ξεχάσει! Κάποιος ίσως ερμηνεύσει μια τέτοια στάση σαν μια επιθυμία για εκδίκηση, κάποιος άλλος ίσως δει μέσα σε μια τέτοια συμπεριφορά σπέρματα εγωισμού, μνησικακίας, κλπ... Ωστόσο, το να "μη θέλω να ξεχάσω" το... "πικρό ποτήρι" που έλαβα, επιβεβαιώνει αδιαμφισβήτητα πως "επιθυμώ να ζήσω κρατώντάς το".

Τι μπορεί να μας προσφέρει ένα "πικρό ποτήρι", πέρα απ’ αυτό που είναι, πέρα απ' αυτό που περιλαμβάνει; Πολλοί άνθρωποι νομίζουν πως με το να ζουν μέσα στα πικρά συναισθήματα της καρδιάς τους, εξασφαλίζουν την συμπάθεια των άλλων. Για πολλούς άλλους, η διατήρηση της πικρίας ή οποιουδήποτε αρνητικού συναισθήματος μέσα στην καρδιά τους αποτελεί την δύναμη που αισθάνονται πως τους λείπει, προκειμένου να είναι σε θέση να τα βγάλουν πέρα στην ζωή τους. "Αν ξεχάσω τι μου έκανες, τι μου είπες, μπορεί να μου ξανασυμβεί... Κι αυτό δεν θα το επιτρέψω στον εαυτό μου!". Πρόκειται σαφώς για την επιβεβαίωση μιας αδυναμίας, την οποία νιώθουμε πως μπορούμε να την καταπολεμήσουμε προτάσσοντας ό,τι αρνητικό διαθέτει η μνήμη μας.

Με τέτοιες αντιλήψεις και συμπεριφορές είναι, ωστόσο, αδύνατο να φθάσουμε στην κατανόηση του εαυτού μας και των άλλων. Η αγάπη και η συγγνώμη απομακρύνονται πολύ από την ζωή μας, μιας και εμείς επιλέξαμε να κατευθυνθούμε προς την άλλη πλευρά.

Το να συγχωρήσουμε τον άλλον ή τον εαυτό μας, προϋποθέτει πως τον έχουμε κατανοήσει, πως τον έχουμε αγαπήσει, πως τολμούμε ξανά και ξανά να τον αντικρίσουμε σαν να ήταν η πρώτη φορά! Ακριβώς όπως τα παιδιά... Γιατί τα παιδιά συγχωρούν με τόση απλότητα και τόση ευκολία; Διότι σβήνουν αμέσως από την μνήμη τους, αποβάλλουν σχεδόν αυτόματα από την καρδιά τους, κάθε τι που τα απομακρύνει από την φυσική τους κατάσταση, από την χαρά, δηλαδή, και την ευτυχία! Για τα παιδιά η αγάπη είναι πέρα από το "γιατί" και το "πώς", πέρα από προϋποθέσεις και σχεδιασμούς... Γι' αυτό και η συγγνώμη έρχεται ως φυσική κατάληξη της αγάπης.

Εμείς, ενήλικοι γαρ, μετρούμε τα πάντα, υπολογίζουμε κάθε τι, έτσι ώστε να πορευόμαστε εκ του ασφαλούς... 'Ομως αυτή η περίφημη ασφάλειά μας αποδεικνύεται τόσο "εύθραυστη" σ' αυτό τον κόσμο! Η καρδιά μας με την ίδια ευκολία που ανοίγει, έτοιμη να δεχθεί όλες τις άσχημες σπορές, με την ίδια ευκολία και κλείνει, αρνούμενη να αντικρίσει και την καλή πλευρά αυτού του κόσμου.

Είναι γεγονός πως η... "ενήλικη αγάπη" μας βάλλεται. "Γιατί με αγαπάς;", "Πώς με αγαπάς;", "Πόσο με αγαπάς;", "Επί πόσο θα μ' αγαπάς;" είναι ερωτήματα, είναι θέσεις και αντιλήψεις μιας "ενήλικης κοινωνίας" που προκαλεί ανάλογες απαντήσεις. Μοιραία αυτές οι απαντήσεις θα πληγώσουν και θα πονέσουν. Μοιραία αυτές οι απαντήσεις θα ταλανίσουν την εμπιστοσύνη και την πίστη μας, θα διαφθείρουν την αγνότητά μας και θα διαψεύσουν τις ελπίδες μας. Μοιραία οι καρδιές μας θα παγώσουν και η αναζήτηση της στοργής, της κατανόησης και της αληθινής θερμότητας μιας "ανοιχτής καρδιάς" θα αποτελεί άπιαστο όνειρο.

'Οταν μέσα στην μνήμη της καρδιάς μας διατηρούμε την αρνητικότητα της ζωής μας, είναι αδύνατο να αντικρίσουμε μ' ένα θετικό βλέμμα τον κόσμο γύρω μας. 'Ολοι και όλα είναι ύποπτα, όλοι και όλα αποτελούν τους μελλοντικούς μας θύτες, ή τα μελλοντικά θύματα της δικής μας σκληρότητας, του δικού μας εγωισμού, της δικής μας παγωμένης καρδιάς.

Το να αντικρίζεις τον άλλον, όπως και τον εαυτό σου, σα να ήταν η πρώτη φορά, ανοίγει μια δίοδο και πάλι στην ζωή να αναπνεύσει. Πρόκειται για μια νέα ευκαιρία, την οποία κανείς δεν θα έπρεπε να αρνηθεί, αν πιστεύει ακόμα στην Ζωή και στην Αγάπη. Τα πάντα μπορούν να αλλάξουν, τα πάντα μπορούν να συμβούν, αν εμείς το θελήσουμε. Αν τίποτα δεν αλλάζει, αν τίποτα δεν συμβαίνει καλό στην ζωή μας, ίσως να οφείλεται στο γεγονός πως ακόμα δεν το θέλουμε πραγματικά.

Πολλοί λένε με παράπονο πως δεν υπάρχει δυσκολότερο πράγμα στην ζωή από την συγγνώμη. Αυτό που είναι δύσκολο είναι το μη φυσικό, το επίπλαστο, το πολύπλοκο. Φαίνεται ωστόσο πως μ' αυτό τα έχουμε καταφέρει καλά... Αυτός που αγαπά αληθινά, δεν μπορεί να εξηγήσει σε κανέναν πώς έφθασε ως εκεί. Απλά αγαπά, κι αυτό είναι όλο. Πρόκειται για κάτι φυσικό, γι' αυτό και είναι τόσο απλό και τόσο εύκολο που δεν μπορεί να περιγραφεί με οποιονδήποτε τρόπο. Εκείνος, ωστόσο, που οδηγήθηκε στο μίσος, μπορεί να αναφέρει πολλά, πάρα πολλά, προκειμένου να δικαιολογήσει, τελικά, τους λόγους που τον έφεραν ως εκεί. Αυτός εδώ αγωνίστηκε πολύ, ταλαντεύτηκε πολύ, συλλογίστηκε άπειρα πράγματα, πάλεψε με χιλιάδες σκέψεις και συναισθήματα... Οι δυσκολίες γι’ αυτόν άπειρες και το αποτέλεσμα πέρα για πέρα διαφορετικό από την πραγματική φύση του ανθρώπου: την αγάπη.

Η αγάπη, βέβαια, έχει άπειρες φορές αμφισβητηθεί... 'Ομως, εν τέλει, πρέπει κι εδώ ακόμα να επιλέξουμε. Τι είναι πιο βαρύ, πιο δύσκολο να αντέξουμε στην ζωή μας: Την αγάπη ή το μίσος; Αναμφισβήτητα το μίσος. Χωρίς καμιά αμφιβολία, κάθε είδους αρνητικότητα αποτελεί ένα μεγάλο βάρος σε σύγκριση με κάτι το θετικό. Τις περισσότερες όμως φορές επιλέγουμε το αρνητικό να φωλιάσει στην καρδιά μας, ενώ ισχυριζόμαστε πως επιθυμούμε την θετική πλευρά της ζωής. Με μια τέτοια αντίληψη, η συγγνώμη, η "αγνότητα της μνήμης", δεν μπορεί να φθάσει ως εμάς.

Πολλές φορές η συγγνώμη σκοντάφτει πάνω σε αντιλήψεις που θρέφονται από το "Δεν θα έπρεπε να μου το είχε πει, να μου το είχε κάνει αυτό σε μένα!". Οι άλλοι έπρεπε να γνωρίζουν, οι άλλοι έπρεπε να είναι τέλειοι και να μη σφάλλουν, όπως άλλωστε κι εμείς!!! Στην πραγματικότητα μια τέτοια αντίληψη καθιστά την συγγνώμη ανέφικτη.

Πέρα από την γνώση ή την άγνοια, πέρα από το ορθό ή το εσφαλμένο, πέρα από κάθε τι που έρχεται σε σύγκρουση με την αντίθετη εικόνα του μέσα σ' αυτό τον κόσμο, η συγγνώμη υπάρχει ως το ενωτικό στοιχείο, αγκαλιάζοντας και κατανοώντας όλες τις πλευρές, μη επιτρέποντας να διακριθούν μπροστά στα μάτια της αγάπης. 'Ισως γι' αυτό, τελικά, η ίδια η αγάπη να είναι συγγνώμη και η συγγνώμη να είναι η ίδια η αγάπη. 'Ισως γι' αυτό, ακόμα κι αν είμαστε μακριά από μια τέτοια πραγματικότητα, να την ποθούμε τόσο πολύ μέσα στο βάθος της καρδιάς μας. Γιατί με πικρία ή χωρίς, με θλίψη ή με φόβο, με οργή ή με αισθήματα μίσους ή εκδίκησης, με ενοχές και με ατέλειωτα δάκρυα.... η καρδιά μας αναζητά μια "τελειότητα". "Τελειότητα" δικαιοσύνης, ευτυχίας και ισορροπίας. Πρόκειται για ένα όνειρο, για μια πίστη που μπορεί να αποδώσει πολλούς καρπούς, αν θελήσουμε να "γυρίσουμε σελίδα", αν θελήσουμε να αντικρίζουμε σαν για πρώτη φορά την ζωή μας, αν πιστέψουμε πως το παιδί μέσα μας δεν έχει πάψει να ζει και να χαίρεται... Αν θελήσουμε να ξαναγίνουμε αυτό το παιδί...

Ημερομηνία καταχώρησης: 22.3.2007