Υπάρχει ελεύθερη βούληση; PDF Εκτύπωση E-mail
Προβληματισμοί - Σκέψεις
Τετάρτη, 10 Ιανουάριος 2007 12:48
του Σταμάτη Τσαχάλη

Διαβάσαμε στον ημερήσιο τύπο -Καθημερινή 6, 7 Ιανουαρίου 2007- μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση σε κάποια αιώνια ερωτηματικά, όπως το θέμα της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου.

Ο Τύπος έθεσε το ερώτημα: «Πόσο ελεύθερη είναι η ελεύθερη βούληση;».

Το 1890 ο Ουίλιαμ Τζέιμς έγραφε: «το γεγονός ότι η ζωή μας φαίνεται συναρπαστική, οφείλεται στην αίσθησή μας ότι αποφασίζουμε για τα πράγματα κάθε στιγμή και ότι τίποτε δεν είναι προαποφασισμένο αναρίθμητα χρόνια πριν».

Φυσικοί, νευρολόγοι και μηχανικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών συμμετέχουν πλέον στην συζήτηση των επιγόνων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη περί της ουσίας της ελεύθερης βούλησης, αν διαθέτουμε ή όχι κι αν όχι γιατί μέχρι σήμερα πιστεύαμε ότι είχαμε.

«Πρόκειται για αυταπάτη; Ιδού η απορία», τόνισε ο φιλόσοφος των επιστημών, Μάικλ Σέλμπερστάιν του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ.

«Εάν οι άνθρωποι σκανδαλίζονται με την θεωρία της εξέλιξης, πώς θα αντιδράσουν άραγε εάν οι επιστήμονες τούς πουν ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από εξελιγμένες σάρκινες μηχανές;».

Ορισμένοι φυσικοί υποστηρίζουν ότι η ελεύθερη βούληση αποτελεί προϋπόθεση για την ανακάλυψη θεωριών και τον σχεδιασμό πειραμάτων. Αυτό επιβεβαιώνεται από την κβαντική φυσική, την θεωρία που θεμελιώνει την πραγματικότητα στην τυχαία εναλλαγή μικροσκοπικών σωματιδίων. «Αυτό αποτελεί σημάδι, όχι απόδειξη, ότι διαθέτουμε ελεύθερη βούληση», τονίζει ο Αυστριακός κβαντοφυσικός Άντον Ζίλινγκερ.

«Βλέπουμε τις δύο κορυφές του παγόβουνου, την σκέψη και την δράση, και τις συνδέουμε», τονίζει ο καθηγητής ψυχολογίας του Χάρβαρντ Νταν Βέγκνερ. Τα περισσότερα όμως συμβαίνουν κάτω από την επιφάνεια.

Ο δρ Ντένετ υποστηρίζει ότι η ελεύθερη βούληση και ο ντετερμινισμός μπορούν να συνυπάρξουν: «Έχουμε την δύναμη να ασκήσουμε βέτο στις ορέξεις μας και στην συνέχεια βέτο στο βέτο μας».

Άλλοι φιλόσοφοι διαφωνούν με τον βαθμό και την φύση αυτής της «ελευθερίας».

Κατά πόσο, δηλαδή, τα σύνολα πραγμάτων, είτε πρόκειται για ηλεκτρόνια ή ανθρώπους, μπορούν να υπερβούν την καταγωγή τους και να παράγουν νέα φαινόμενα.

Έχει πραγματικά πολύ ενδιαφέρον όλος αυτός ο προβληματισμός και η ανταλλαγή απόψεων των επιστημόνων πάνω σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα, όπως η ύπαρξη ή μη της ελεύθερης βούλησης.

Εσείς τί λέτε και τι πιστεύετε για την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου;

Ημερομηνία καταχώρησης: 10.1.2006